Lichtwerk voor garage 2001-2005 – P. Struycken (2005)

Een parkeergarage is voor veel automobilisten de entree van een stad. Het is een plek van komen en gaan, dynamiek en beweeglijkheid. Door haar ruimte en het gebrek aan daglicht is een parkeergarage bovendien ook een fantastische plek om met licht te experimenteren. Reden voor het CBK Groningen om te starten met een serie nieuwe mediaopdrachten in parkeergarages.

Kunstenaar P. Struycken kreeg de eerste opdracht: een lichtontwerp voor de parkeergarage onder de Ossenmarkt. Struycken verwierf onder andere bekendheid met de “punten-postzegel” van koningin Beatrix, het lichtontwerp voor het Nederlands Architectuurinstituut in Rotterdam, de ontwikkeling van een kleurenschema voor de zalen van het Groninger Museum en het 200 m lange lichtwerk langs de ringweg ter hoogte van het MCL in Leeuwarden.

Parkeergarage Ossenmarkt uitgelicht
De basis van het kunstwerk wordt gevormd door 20 lichtbakken op de bodem van de garage, zo opgesteld dat ze verschillende kleuren licht de hoge vide in schijnen en de betonnen constructie aanlichten. Struycken schreef hiervoor een computerprogramma dat, zonder herhaling, variaties in kleuropvolging en kleurmenging genereert. Het tijdverloop van de kleurmenging is gebaseerd op de gemiddelde snelheid waarmee de auto’s rondom de vide rijden. Men kan daardoor de kleurveranderingen meemaken zonder dat door overdreven snelle veranderingen een desoriënterend effect ontstaat.

Meer kleuren dan de regenboog
Het principe van de kleurveranderingen is gebaseerd op lichtkleurmenging van rood, groen en blauw licht, hiermee worden in principe alle kleuren gemengd. Struycken gebruikte voor dit lichtwerk de kleuren uit de regenboog. Hij voegde daar door menging van rood en blauw licht, het roodviolette kleurgedeelte toe dat in de regenboog niet voorkomt en dat alleen door lichtmenging mogelijk is.

De verkregen kleuropeenvolging werden vervolgens verdeeld in 12 visueel gelijke intervallen: geel, oranjegeel, oranje, rood, roodviolet, violet, blauwviolet, blauw, blauwgroen, groen, geelgroen, groengeel en weer geel. Het computerprogramma berekent de geleidelijke kleurovergangen tussen telkens twee opeenvolgende kleuren uit deze 12 kleuren. Door afwisseling in de tijd waarin de kleurovergangen berekend worden en de vrijheid in het programma om in beide richtingen de kleuropeenvolgingen te berekenen ontstaat de visuele afwisseling.

Daarbij komt nog dat onze kleurindruk mede bepaald wordt door de opeenvolging waarin we de kleuren zien. Iedere kleurindruk wordt beïnvloed door de kleur die er aan voorafgaat en die er op volgt. Zo wordt bijvoorbeeld de indruk van rood beïnvloed door het feit dat hij op oranje volgt of juist vanuit het roodviolet bereikt wordt. Bovendien maakt het uit in welk tempo een veranderingen zich voltrekt: Of dit langzaam of (relatief) snel gebeurt. Men ondergaat daardoor een veelheid van kleurimpressies die gedeeltelijk worden veroorzaakt door de feitelijke menging en waarneming van het gekleurde licht en door kleurimpressies die illusoir zijn omdat kleurindrukken zich in ons hoofd vormen als gevolg van kleuropeenvolging en tijd.

Door de firma euroGenie werd Struycken’s computerprogramma omgezet naar een besturingsprogramma voor rood, groen en blauw gekleurde TL-lampen. euroGenie ontwikkelde een elektronisch gestuurde, volkomen geleidelijke dimming van de afzonderlijke lampen waardoor iedere tussenkleur gemengd kan worden. Door het eveneens door hen ontwikkelde armatuur wordt een menging van de kleuren bereikt die van onder tot boven de garage gelijkmatig aanlicht.
De kleurveranderingen worden in ‘real-time’ berekend. Dat wil zeggen dat een computer permanent de nieuwe kleurwaarden genereert.
Resultaat: een dynamisch lichtontwerp en een bijzondere ervaring voor wie door de parkeergarage rijdt of loopt.

De onthulling van het kunstwerk was op 17 juni 2005 op en in de Ossenmarkt. Met een autoballet, fluitiste Anne la Berge en burgemeester Wallage.

Partners
Het kunstwerk is tot stand gekomen met medewerking van Q-Park Nederland, de firma euroGenie, Bureau Noordeloos Groningen en de Gemeente Groningen.
De Groningse Q-Park parkeergarage Ossenmarkt is onlangs bekroond met de Parkeergarage Project Prijs; een onderscheiding voor de best geoutilleerde, meest efficiënte en service gerichte, maar ook architectonisch mooiste parkeergarage van Nederland. De ontwerper ? Bureau Noordeloos ? heeft de parkeergarage ingezonden voor de prijs, die tijdens de ParkeerVak 2005 in Rosmalen is uitgereikt.